Леблебија (наречен и наут и слануток; науч. Cicer arietinum) — претежно полјоделска, но и градинарска култура која на просторот од поранешна Југославија највеќе се одгледува во Македонија и далматинска Загора. Се смета за една од најраните култивирани растенија и нејзини остатоци се пронајдени во Блискиот Исток, стари до 7.500 години.
Латински називи: Cicer arietinum, Cicer edessanum, Cicer grossum, Cicer physodes, Cicer rotundum и Cicer sativum.
Една чаша од оваа намирница ни обезбедува 50% од дневните потреби на организмот за калиум, 2% од витаминот А, 13% од витаминот Ц, 69% железо, 55% од витаминот Б6 и 57% магнезиум. Покрај тоа, леблебијата содржи и витамин К, фолна киселина, фосфор, цинк, бакар, манган и селен.
Леблебијата/наут е мешункасто растение, кое се користи во исхрана на луѓето. Семето на леблебијата е слично на семето на сојата или на сушеното зрно од грашок, се користи како вариво или као додаток на друг зеленчук при приготвување на храна. Недозреаното семе се кати од мешунките и се подготвува како зелен грав или грашок. Во источните земји леблебијата ја мелат во брашно од кои печат извонредни печива, или во одреден размер (10 – 20 отсто) го мешаат со пченичното брашно и од оваа смеса печат специјален леб. Најпопуларен ориентален специјалитет од наут се пропржените и/или подпечени зрна од наут, кои се грицкаат као семенки од тиква и сончоглед и на овие простори се нарекуваат леблебија. Исто така препечените зрна од наут се користат како додаток/на кафе во одреден однос со чисто кафе.
Биохемискиот состав на леблебијата е сличен со останатите мешункасти растенија. Исушено зрно содржи 17,4 – 23,3 процентибелковини, 53,5 – 63,6 проценти јаглени хидрати, 4,1 – 5,5 проценти растително масло 3,3 – 5,5 проценти целулоза и 3,2 – 3,4 проценти минерални материи.
Зелените мешунки од леблебијата не е препорачливо да се јадат, бидејќи вегетативната маса (стаблото, листот, па според тоа и мешунката) има висока содржина на јаболкова киселина и оксална киселина, што може да предизвика сериозни пореметувања во човечкиот организам.
Леблебијата е одличен извор на железо, дури и варената леблебија содржи двапати повеќе железо од иста количина на месо. Количината на калциум во леблебијита е исто така висока и е придружена со присуство на белковини кои ја зголемуваат неговата апсорпција. Ако во оброкот е застапена и некоја житарица, тогаш таквиот оброк има има целосен состав на потребни аминокиселини. Исто така има низок глихемиски индекс.
Поновите истражувања, кои опфатиле 19 различни вида на леблебии одгледувани во стакленик, покажале дека и лисјата од леблебијата можат исто така што бидат корисни во исхраната, бидејќи освен витамини содржат и значајна количина на други минерали, според што може да им парираат на зелката и спанаќот. Содржината на калциума, магнезиум и калиум во лисјата на леблебијата е поголема отколку во спанаќот и зелката, додека содржината на железо, цинк и бакар е приближно иста.
Резултатите од ова истражување би можеле да имаат голема важност за земјите каде леблебијата се одгледува, а тоа се Индија, земјите од Средниот исток и Средна Европа. Во овие земји често е забележан и недостаток на одредени продукти во исхраната, поради што лисјата од леблебијата би можеле да бидат долична алтернатива.
Производство на Леблебии во 2013.
Индија претставува најголем светски производител на Леблебии, потоа следуваат Пакистан и Турција.
Наут или народски кажано леблебија. Обично ја грицкаме, онака фино посолена, но за жал многу ретко ја употребуваме во секојдневната исхрана за подготвување на превкусни јадења.
МОЖНИ ЗДРАВСТВЕНИ ПРИДОБИВКИ ОД КОНЗУМИРАЊЕ НАУТ
Наутот е поврзан со голем број на можни здравствени придобивки за медицински состојби. Ние ќе ги разгледаме сите состојби каде што наутот нуди подобрување на здраствената состојба.
1. Дијабетес
Истражувањата покажаа дека луѓето со дијабетес тип 1 кои консумираат исхрана богата со растителни влакна имаат пониски нивоа на гликоза во крвта и тип 2 дијабетес може да се подобри на шеќер во крвта, липиди и нивоата на инсулин.
Насоки за исхраната на Американците им препорачува 21-25 грама влакна дневно за жени и 30-38 грама дневно за мажи.
2. Здравје на коските
Железо, фосфат, калциум, магнезиум, манган, цинк и витамин К содржи наутот и сите тие витамини ќе придонесат за градење и одржување на коскената структура и сила.
Иако калциум фосфат е важен во коскената структура, е неопходно за правилно коскена минерализација за внимателен баланс на двете минерали – потрошувачката на премногу фосфор со премногу мала доза на калциум може да резултира со губење на коскената маса.
Формирање на коскената матрица бара минерали манган, железо и цинк кои играат клучна улога во производството и созревање на колаген.
Ниски дози на витамин К се поврзани со зголемен ризик за фрактура на коските. Соодветна потрошувачка на витамин К е важно за добро здравје, како што тој делува како модификатор на матрицата протеини коските, ја подобрува апсорпцијата на калциум и може да ја намали уринарната екскреција на калциум.
3. Крвен притисок
Одржување на ниска натриум доза е од суштинско значење за намалување на крвниот притисок, сепак зголемување на внесот на калиум може да биде исто толку важно, заради ефект на вазодилатација .
4. Здравје на срцето
Поради високиот процент на растителни влакна, калиум, витамин Ц, витамин Б-6 содржината на сите е поддршка на здравјето на срцето.
Наутот содржи значителни количини на влакна, кои помагаат во намалување на вкупниот износ на холестерол во крвта, а со тоа се намалува ризикот од срцеви заболувања.
Во една студија, оние кои консумирале 4069 мг калиум дневно имале 49% помал ризик од смрт од исхемична срцева болест во споредба со оние кои консумираат помалку калиум (околу 1000 мг на ден).
5. За рак
Селенот е минерал кој не е присутен во повеќето овошје и зеленчук, но може да се најде во наутот. Тој игра улога во функцијата на црниот дроб на ензими, и помага при детоксикација на некои канцерогени состојки во телото. Покрај тоа, селенот го спречува воспалението и исто така се намалува растот на туморот.
Наут, исто така, содржи фолна киселина, која има улога во синтезата на ДНК и поправка, со што се спречува формирање на клетките на ракот на мутациите во ДНК-та. Сапонини, кои се присутни во фитохемикалии наут, спречуваат множење на клетките на ракот и ширење низ телото.
Заради богатоста со растителни влакна се поврзува и со намален ризик од рак на дебелото црево. Витаминот Ц функционира како моќен антиоксиданс и помага во заштита на клетките од штетата на слободните радикали.
6. Холестерол
Истражувањата покажуваат дека вклучувајќи наут во исхраната го намалува износот на липопротеините со ниска густина (ЛДЛ) холестерол во крвта.
7. Воспаленија
Холин е многу важна и разновидна храна во наутот која помага со спиење, движењето на мускулите, учењето и меморијата. Холинот, исто така, помага да се задржи на структурата на клеточните мембрани, помага во пренесувањето на нервните импулси, помага во апсорпцијата на маснотии и ги намалува хроничните воспаленија.
8. Дигестија и регуларност
Поради високата содржина на влакна, наутот помога да се спречи запек и промовирање на регуларноста за здрав дигестивен тракт.
9. Управување со тежината и ситост
Диететски влакна се општо признати како важни фактори во контрола на телесната тежина и олесување во дигестивниот систем. Овие соединенија зголемуваат ситост и го намалуваат апетитот, што ве прави да се чувствувате сити подолго време и со тоа намалувате на вкупниот внес на калории.
Конзумирање на овошје и зеленчук од сите видови веќе не е поврзана со намален ризик од многуте начин на живот во врска со здравствената состојба. Многу студии покажаа дека зголемување на потрошувачката на растителна храна како наут го намалува ризикот од прекумерна телесна тежина и вкупната смртност, дијабетес, срцеви заболувања и промовира здрав тен и коса, зголемена енергија.
Преземањето содржини и фотографии од порталот RadovisNews.mk значи дека давате согласност на нaведените Услови
